Hoe betrek je kinderen bij het overlijden van dierbaren?
14-04-2023 Deze week schrijf ik over: “Hoe betrek je kinderen bij het overlijden van dierbaren?” Voor veel ouders is dit een lastig vraagstuk en zij doen natuurlijk wat ze denken dat goed is.
Belangrijk in dit is, dat kinderen al vroeg mee krijgen dat de dood bij het leven hoort. Je kunt het niet voor ze wegstoppen. Alleen dan kun je er altijd vrij met de kinderen over praten. In Nederland wordt dit veel te weinig gedaan. Vandaar ook de reclame van SIRE: “Praat erover en niet eroverheen!” Deze campagne vond ik helemaal super! De foto komt uit deze campagne.
Hoe gaan kinderen om met rouw?
Zij voelen aan ouders of familieleden dat er verdriet is. Dat geldt trouwens op elke leeftijd.
Baby’s voelen het in hun lijf en vragen daarom meer aandacht (knuffels bijv.).
Jonge kinderen voelen dit ook aan en plassen bijvoorbeeld weer in hun broek of hun ontwikkeling gaat een stapje terug.
Kleuters tot een jaar of 7 verzinnen er verhalen bij (magisch denken) en snappen nog niet dat als iemand overlijdt, hij of zij niet meer terugkomt.
Grotere kinderen beginnen te begrijpen dat als iemand doodgegaan is, diegene ook niet meer terugkomt.
Jongeren begrijpen de dood net als volwassenen, maar als het voor het eerst dichtbij gebeurt, is alles ook nieuw voor hen en moeten ze wel goed op de hoogte gehouden worden.
Belangrijk om op te letten
Bij alle kinderen is het noodzakelijk dat je duidelijk en eerlijk bent over wat er gebeurd is. Passend bij de leeftijd van het kind of jongere. Houd zo’n gesprekje vaak kort en kies voor jezelf uit wat een handig moment is.
Vertel bijv. niet dat een vader of moeder is gaan slapen en niet meer wakker is geworden. Kinderen durven dan zelf niet meer te gaan slapen. Je kunt echt zeggen, dat iemand doodgegaan is en dat we niet weten wat er na de dood zal zijn. Dat kunnen we zelf bedenken. We weten wel dat diegene niet meer terug zal komen. Herinneringen zullen wel altijd blijven.
Als een kind een dierbare verliest, zorg dat kinderen betrokken worden bij de keuzes die gemaakt gaan worden bij een uitvaart. Laat ze zelf kiezen of ze de dierbare nog willen zien. Wel is het zo dat het beter is als ze het zien, omdat dan het begrip dood voor een kind duidelijk wordt. Dit komt het rouwproces ten goede. Maar verplicht het niet. Het is vaak ook hoe je er zelf mee omgaat. Kinderen nemen dat over.
De periode na overlijden
Nu wordt het vooral belangrijk om in gesprek te blijven met kinderen, herinneringen te blijven delen. Maar rituelen kunnen ook helpen bij de verwerking. Voorbeelden van rituelen zijn: het bezoeken van een graf, het bezoeken van de favoriete plek van de overledene of een kaarsje bij een foto aansteken. Het kan klein en groot zijn, als het maar past bij jullie. Vroeger werd iemand wel letterlijk doodgezwegen, vooral in de buurt van kinderen. Als je het er niet over had, dan was het er niet. Maar juist dit is schadelijk voor de ontwikkeling van een kind.
Blijf dus vooral in gesprek, neem vragen van kinderen serieus, betrek ze bij keuzes en houd rekening met de leeftijd van het kind. Dit neemt een kind mee in zijn verdere ontwikkeling tot volwassene.
Mocht je vragen hebben, dan kun je me natuurlijk altijd even een berichtje sturen.
margriet@tantetroost.nl
Het Klokhuis
Het Klokhuis heeft vorig jaar uitgebreid stilgestaan bij het thema "Over dood en afscheid".
Dit is al een mooie serie over wat de dood nu eigenlijk is en hoe wij ermee omgaan. Dit kun je altijd met een kind kijken en bespreken. Zo weten ze hoe het werkt, en overvalt het ze minder als er in de omgeving iemand komt te overlijden. Echt een aanrader!
https://www.hetklokhuis.nl/dossier/154/het-klokhuis-over-dood-en-afscheid/tv-uitzending/4542/wat-is-dood
Binnenkort zal ik meer stilstaan bij wat je kunt doen als buitenstaander om een kind te begeleiden. En ook hoe je als leerkracht/school hiermee om kunt gaan. Belangrijkste is: 'Zie het kind!"